Sözün burasında yenә Hun hökmdarı ulu babamız Oğuz’un hakimiyyәtә tәzәcә oturduğu vaxtda Monqolların, Hunları güclәnmәdәn әzişdirmәk üçün bәhanә ilә ondan öncә atını, sonra hәyat yoldaşını istәmәsi vә Oğuz’un da özününkü olduqlarına görә onları vermәsi vә vaxt qazanması, bunlardan ayağı yer tutan Tunqhuların axırda gәlib Oğuz’dan sәrhәdlәrinә yaxın bir yerdә olan şoran torpağı istәmәsi, toplanan qurultayda torpağı vermәk tәrәfdarı olanları Oğuz’un ordaca öldürtmәsi vә Tunqhuların üstünә cumub onların ordusunu mәhv etmәsi hadisәsini bilirsiniz.
Yenә tariximizdәn bir yarpaq. Oğuz Xandan tәqribәn iki yüz il sonra Çinlilәr, Hun xaqanından kiçik bir torpaq hissәsini istәyirlәr. Hun xaqanı da onlara bu cavabı yollayır: “Mәn, babalarımdan qalan torpağı әsla sizә vermәrәm”.
Türk dövlәt gәlәnәğindә vәtәn torpaqları müqәddәsdir, çünkü orda Türkә hәyat mәnbәyi olan sakral yer vә sular vardır. Orxun Yenisey sahilindә tapılan Köl Tigin kita
... Ardını oxu
DӘDӘ QORQUDDA TÜRK DÖVLӘT GӘLӘNӘYİNİN İZLӘRİ 3 Dövlәtin mәnası; dövlәt gәlәnәğimizdә istiqlal …: “Yuxarıda göy, aşağıda yer yarlığadığı üçün xalqımı, gözünün görmәdiği, qulağının eşitmәdiği yerlәrә kimi apardım. İrәlidә gündoğana, sağda günorta yerinә, arxada günbatana, solda gecәortasına kimi sәfәr etdim”… /Seyfәddin Altayli
Dünya miqyasında tanınmış alimlәr dövlәti necә tәsvir edirlәr. Thomsәn’ә görә dövlәt “siyasi yöndәn müstәqil olan müntәzәm tәşkilatlı millәt”dir. Von Gabain’ә görә “ölkә, imperatorluq, hakimiyyәt vә hökümәt” demәkdir. Clauson’a görә dövlәt “müstәqil bir hökmdar tәrәfindәn idarә edilәn siyasi birlikdir”. Bizә görә müasir mәnada dövlәt, müәyyәn bir coğrafiyada yaşayan, xalqı әlbir olmuş, müştәrәk hüquqî vә idarî nizamı, yәni qanunları ilә ölkәsini tәnzimlәyәn, xalqını dinc vә asudә yaşadan siyasî bir varlıqdır.
Faruk Sümer, Oğuzlar, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul 1992, sayfa 163-169
Oğuzlar kavmî ve siyasî bir teşekkül için el (il) kelimesini kullanmakta idiler: Oğuz eli, Ak-Koyunlu eli, Dulkadırlı eli. Onların diğer Türk kavimlerinin söyledikleri aynı anlamdaki budun sözünü unuttukları anlaşılıyor. Bu kelimenin Moğolca karşılığı olan ulus sözü de İlhanlılardın tesiri ile, ancak Doğu-Anadolu'da Türkmenlerce, el kelimesi ile birlikte, kullanılmıştır: Kara-Koyunlu ulusu, Boz-Ulus, Kara-Ulus. Şimdi biz el yerine umumiyetle Arapça’dan aldığımız kavim (kavm) kelimesini kullanmaktayız. Görüldüğü gibi, Oğuz-eli’nin başında Yabgu unvanlı hükümdarlar vardı. XII. yüzyıldan sonra bu kelime, bu anlamda, kullanamayarak unutulup gitmiştir. Türkmen ellerinin başında bulunan hükümdarların ise Türkçe yalnız beğ unvanını taşıdıkları görülür. El’in zamanla ülke anlamına gelmiş olduğu malûmdur. Yurd elin, boyun, obanın ve ailenin oturduğu yerdir.
