BİR YAŞ (Azerbaycan Gazetesi, 28.V.1919) Bu gün istiqlalını elan etmiş olduğumuz ve is-tiqlalı qazanmaq yolunda çaylarca qanlar axıdıb min-lerce xanımanlarımızı xaraba qoyduğumuz bir döv-letin, ye'ni Azerbaycan Türk Dövleti'nin bir yaşı tamam olub da, ikinci yaşa qedem qoyduğu gündür. Növzad dövletimizin tevellüdü, ana betninden doğulması çetinlikle emele geldi. Ana veten, ba-lasını doğarken, özünü qurban edecek derecesine gelmişdi... Azerbaycan torpağı bir xarâbazâre, bir viraneye dönecek idi. Onun, o mâder-i mehribanm nazik sinesi, zerif bedeni üzerinde gezen qaba ayaq-lar, hem anası betnindeki balasını, çekmelerinin te-pikleri altında tapdalamaq, ezmek ve xurd-xeşil et-mekle anasını da, balasını da öldürmek istiyordular. Lakin bir zeif sîne içinde gizlenmiş olan eşq ve mehebbet o derece böyük bir qüvvete haiz idi ki, zeif cisim qüvvetli ruh sayesinde düşmen zulmü qarşısmda tâb ve taqetden düşmeyib yaşamaq ve yaşatmaq iqtidarmı qeyb etmedi... Ana Veten doğdu. Ve bu gün, doğduğu övladımn seneyi döv-riyyesi münasibeti ile bayram qurub ve övladmı mavi, al ve yaşıl rengli parçalarla bezeyib nü-mayişkârane bir şekilde beyan-i iftixar etmededirBir yaşlı dövletimiz gelecekde-yaxın gelecekde Türklüyün ümidgâhı, İslâmlığın penahı ve âlem medeniyetinin möhterem bir üzvü olacağını hele bir yaşında olduğu halda her kese bildirmededir. Azerbaycan'ın Türklükle istiqbal meyveleri ye-tirmek için münbit bir torpaq teşkil etdiyini Os-manlı Türk qardaşlarımız dexi iqrar ve etiraf edib bize ümid-i nezer ile baxmaqdadırlar. Filheqiqe, Azerbaycan idi ki, Türk şerqinde sağlam bir mil-liyet hissi oyatdı, millet ne olduğunu milliyetini unutmuş Türklere bildirdi. Onlara -sen evvel-evvel bir Türksen dedi ve "Türkem" dedirtdi... Türk qövminin dexi Farslar, Erebler kimi müs-terif olduqları din-i mübin İslâmm-Allah'ımız bir, peygemberimiz bir, Qur'an'ımız bir ve binaeneleyh dinimiz de bir olmalıdır-deye bu birliğe feil ve eql ila ilk qedem qoyan Azerbaycan Türkleri oldu desem, eminem ki, xeta etmerem. Bu fikrin Azer-baycan Türkleri arasında olduqca suretle intişar ve qüvvetlenmesini görerken sözlerimin tesdiqine mecbur olarlar. Bizi vehşi bilenler ve bizden yalnız qanicicilik gözleyenler ile bizim vücudumuzu âlem-i me-deniyet üçün tehlükeli edd edenler ile bir balaca temas lazım imiş ki, bu fikrin ve bu nezerin sehv ve yalan ve yanlış olduğu meydana çıxm. İngilisler bizim içimize girerken özlerini vehşi bir heyvan qarşısma çıxmış bir ovçu kimi saxlamaq ehtiyatma heç bir lüzum olmadığına bir iki günden sonra kemal-i teeccüble inandılar ve haqqımızda bes-lemekde oldugları nezeri teessüratm bilmemezlik ve ya düşmen tebligatı neticesi olaraq xeta ve yanlış olduğunu da derk etdiler. Eminem ki, bunu da derk etdiler ki, istibdad altında tereggi ve tealiden cebren mehrum ve cehalete mehkûm edilmiş olan millet azad olduqdan sonra çox çekmez ki, dün-yanın medeniyyet hazarlarında öz milliyyetleri te-qazası ile emele gelmiş medeni metalarmı enzar-i beşeriyyete teqdim ile medeniyyeti qoca olan mil-letleri de heyretde qoyarlar. AL rengi Türklüye, YAŞIL rengi İslâmlığa ve MAVİ rengi medeniyete işare olan bayrağımızın me'na-yi me'neviyyesi de budur. Adamlar var ki, bizim istiqlalıniuzı is-temirdiler. Halbuki bize düşmen deyildiler ve bu istememezlikleri de düşmençilik yüzünden deyildi. Feqet onlar qorxurdular. Qorxurdular ki, biz hö-kumet etmeğe, memleket dolandırmağa, dövlet saxlamağa qadir olmayıb da, müxtelif milletli te-beemizin olan milletimizin can ve malını mühafize edebilmeyek, siyasetde bacarıqsızhklıq gösterib xal-qm istirahetini pozaq. Lakin növzad dövletimizin yeni başlamış öm-rünün günleri ve ayları gelib geçdikce bu fikirdeki adamlar öz fikirlerini değişmeye mecbur oldular. Bolşevikler dövründe hesretini çörek ve çörekden artıq hesretinde olduğumuz emin ve asayişin yox-luğu ve camaatı bizar eden qetl ve qaretin çoxluğu -o da, bu da def edildi, Azerbaycan dövleti çörek ileberaber emin ve asayişi de iade etmekle ehalini hem aclıq, hem de qetl ve qaret belalarından xilas qıldı. Cavan dövletimiz dünyanı bürümüş olan sarı xesteiliklerle de medenivar bir suretde mübarizeye girişib zafer ve müveffeqiyyet qazandı. Düşmenlerimizin vird-i zeban etdiyi "bey-xan ve şallaq hökümeti" evezine en demokratik ve en hürriyetperver bir dövlet olduğumuzu bildirdi. Ehalisine bir bu qeder geniş ve genişliği heç bir hö-kumetde görünmemiş bunca hürriyet ve azad-lıqlarm vücudu qarşısında düşmenlerimizin gözleri heyretlenib dilleri lal olacaq idi ki, hiyle ve tezvire el atıb hükümetimizin bu qeder hürriyetperestliğini çabukluğa ve sehlenkârlığa isnad ile bizi yene de lekelendirmek isteyirdiler. Lakin bu âxırmcı za-bostovkanı-Azerbaycan istiqlalmı mehv etmek ve milletimizi anarşi halına salmaq niyyeti ile qu-rulmuş zabostovkanı yatrrmaq işinde hö-kümetimizin ve milletimizin göstermiş olduğu ezm ve sebat ustalıq ve meharet düşmenlerimizin bu le-kesini üzerinden sildi ve töhmeti de ref etdi... İçerisinde çıxan qırmızı tehlükeni ref ve izaleye qadir olan bir hökumet ve millet, xaricden sedası gelen qara tehlükeni de dağıtmağa ve darmadağm etmeye qadir olmaz mı zenn ediyorsunuz? Siz onun bir yaşında olduğuna baxmayın, düşmen de-finde tecrübesaz olduğuna, Türklüğe ve islâmlığa mexsus feziletlerine baxıb da emin olunuz ki, bu hökumet ve bu millet öz istiqlalmm, öz azadlığım ve öz tebeesini şanlı bir suretde her bir düşmenden qorumağa qadirdir ve bu qüdretini lazım olduğu halda isbat eder. Bu tenteneli, celâl ve şövketli bay-ramımızı görenler bunu yeqîn bilsin ki, bir yaşlı cavan Azerbaycan Türk dövletini istiqaqlı-mühafizesindeki şüarı budur ku: ÖLMEK VAR, DÖNMEK YOXDUR. Bu eziz bayram günü sidq-dil ile "Yaşasın müsteqil Azerbaycan." deyenler emin olmalı: Onu müsteqil yaşatmağa qadir olarlar var
